پاک شدن رحم از بقایای جنین بعد از سقط بسیار اهمیت دارد. چرا که در صورت ماندن بقایا داخل رحم، احتمال عفونت و همچنین آسیب های جدی مثل به خطر افتادن قدرت باروری زن وجود دارد. این مسئله هنگامی جدی تر می شود که جنین خود به خود سقط شده باشد. در این حالت احتمال باقی ماندن بقایا داخل رحم هست و ممکن است رحم به طور کامل پاک نشده باشد. به علت اهمیت پاک شدن رحم از بقایا در ادامه نکات و توضیحات جامعی در این زمینه ارائه خواهیم کرد:
فعالیت های خانگی:
انجام برخی فعالیت ها حین فرآیند سقط و بعد از آن می تواند به پاک شدن رحم شما کمک کند. فعالیت های حرکتی زیر در کنار مصرف دارو و خوراکی هایی که در ادامه ذکر شده می تواند موثر باشد:
- طناب زدن
- بالا پایین رفتن از پله
- بالا پایین پریدن (به آرامی)
نکته بسیار مهم این است که انجام این فعالیت ها حتما باید با مشورت درمانگر شما انجام شود. انجام خودسرانه این حرکات بدون مشورت و توجه به وضعیت فعلی ممکن عوارضی چون خونریزی بیشتر یا افتادگی رحم به دنبال داشته باشد.
داروهای گیاهی:
برخی درمانگران برای کمک به پاکسازی رحم بعد از سقط، مصرف عرقیجات و دمنوش های گیاهی را پیشنهاد می کنند. در ادامه به لیستی از این موارد اشاره می کنیم:
- شربت زعفران
- نعناع کوهی
- دارچین
- زنجبیل
- زیره
- رازیانهدم کرده بومادران و مریم گلی
- دم کرده گل گردو
- دم کرده تخم شوید
- عرق رازیانه
- کاکوتی
- گل گاو زبان
- سیاه دانه
- کاچی
- گیاه دم اسب
- زیره
- آویشن
- زنجبیل
- تخم گشنیز
- گلپر
- گیاه بولاغ اوتی
- بابونه گاوی
- افسنطین
- پونه
- سداب
- فلوس
- کدو تلخ
- سنبل چینی
- گیاه پنج انگشت
- اسطوخودوس
- اکلیل کوهی
- رازک
- خار مریم
- گل رنگ
به جز موارد ذکر شده مصرف مواد خوراکی مثل روغن کنجد، کرفس، زرشک، جعفری، غوره و آبغوره هم برای پاکسازی رحم بعد از سقط مفید است.
روش های دارویی:
داروهای رایج مورد استفاده که تنها با تایید درمانگر شما تجویز می شود شامل موارد زیر است:
- میفپریستون (Mifepristone)
- میزوپروستول (Misoprostol)
استفاده خودسرانه از چنین داروهایی بدون مشورت با درمانگر شما می تواند عواقب جبران ناپذیری به دنبال داشته باشد. همچنین در موارد زیر به هیچ عنوان بدون مشورت با ماما یا متخصص زنان اقدام به مصرف خودسرانه داروهای سقط نکنید.
۱. وجود ابزارهای داخل رحمی مثلIUD
۲. کم خونی شدید
۳. در صورت مصرف داروهای ضد انعقاد خون
۴. وجود بیماری وخیم مثل بیماری فعال کبدی، بیماری قلبی عروقی و اختلالات تشنجی کنترل نشده
ممکن است خونریزی و دردهای کرامپی ناشی از سقط به روش طبی بسیار شدیدتر از کرامپ های ناشی از دوران قاعدگی شما باشد. بنابراین درمانگر شما باید یک مسکن و ضد درد مناسب برای شما تجویز کند.
سایر اقدامات:
گاهی بعد از سقط با وجود مصرف خوراکی ها و فعالیت های خانگی و حتی درمان طبی که ذکر شد، باز هم ممکن است بقایایی از جفت و پرده های جنینی باقی بماند که در این شرایط احتمالا با علائم زیر مواجه می شوید:
- افزایش درجه حرارت بدن (تب)
- دردها و انقباضات مداوم رحمی
- خونریزی بیش از اندازه از رحم
در این صورت باید به صورت اورژانسی به بیمارستان مراجعه کنید و پس از تایید وجود بقایا، از سایر روش های پزشکی برای پاک شدن رحم استفاده کنیم.
روش های پزشکی:
از جمله روش های پزشکی جهت پاکسازی رحم و خروج محتویات باقی مانده آن، جراحی است که شامل کورتاژ و ساکشن می باشد.
کورتاژ
در ادامه به توضیح مراحل انجام کورتاژ می پردازیم:
۱. مراجعه کننده بر روی تخت می خوابد.
۲. پزشک معاینه دستی را جهت مشخص کردن اندازه و محل رحم انجام می دهد.
۳. دهانه رحم یا همان سرویکس با بتادین یا محلول های مشابه شسته می شود.
۴. با وسیله ای به نام تناکولوم دندانه دار لبه قدامی دهانه رحم گرفته می شود.
۵. جهت تسکین درد، اعصاب اطراف دهانه رحم (سرویکس) بلوک می شود. همچنین جهت کاهش بیشتر درد در کنار محلی که رباط رحمی_خاجی به رحم متصل می شود، لیدوکائین تزریق می شود. برای کاهش خونریزی هم وازوپرسین (Vasopressin) رقیق به محلول بی حسی موضعی اضافه می شود.
۶. در صورت لزوم سرویکس را بیشتر باز می کنند تا وسیله ای به نام کانولای مکشی به آن وارد شود.
۷. کانولای مکشی به دور تا دور رحم چرخانده می شود تا تمامی سطح رحم پاکسازی شود.
۸. زمانی که دیگر بافتی برای آسپیره کردن باقی نماند، جهت خارج سازی هرگونه قطعات جفتی یا جنینی کورتاژ تیز ملایم انجام می شود.
۹. بعد از اتمام جراحی، آنتی بیوتیک تجویز می شود.
۱۰. بعد از اطمینان پزشک از مناسب بودن وضعیت، مراجعه کننده با کمک یک همراه راهی منزل می شود.
ساکشن
ساکشن یک نوع از روش های جراحی است که جهت انجام سقط استفاده می شود. عمل ساکشن به دلیل اندازه و ساختار جنین از هفته ۱۶ به بعد انجام می شود. ساکشن دو نوع است:
- D&E
- D&C
روش D&E:
در این روش ابتدا دهانه رحم را باز می کنند. در روش D&E به نسبت کورتاژ دهانه رحم به صورت وسیع تر باز می شود. سپس جنین را به طور کامل خارج می کنند و در مرحله بعد با استفاده از مکش زیاد، جفت و بافت های باقی مانده را خارج می کنند. حین جراحی تصویربرداری سونوگرافی نیز انجام می شود.
روش D&C:
D&C مشابه روش D&E است با این تفاوت که زمانی که ابعاد جنین بزرگ تر است جهت به حداقل رساندن آسیب به سرویکس یا رحم بعد از بیرون آمدن جنین از میان دهانه رحم، ابتدا دهانه رحم را باز می کنند و سپس با یک ابزار قاشق مانند به نام کورت بافت دیواره داخلی رحم را خارج می کنند. اگر کورت نتواند تمام بافت را شل کند، ممکن است نیاز به استفاده از ساکشن باشد. اگر بی حسی موضعی شده باشید، مقداری کشیدگی و درد احساس می کنید. بعد از خارج کردن مواد از رحم، ابزارها را از بدن شما خارج میکنند و در صورت لزوم مقداری از بافت های خارج شده را برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال خواهد کرد.
در ادامه در مورد روش های بی حسی و بیهوشی که ممکن است حین عمل پاکسازی رحم بعد از سقط نیاز شود، توضیح خواهیم داد:
بی حسی موضعی چیست؟
بی حسی موضعی گزینه‌ای است که در مطب پزشک یا کلینیک انجام می‌شود. در این روش مایع بی حسی مستقیما به دهانه رحم شما تزریق می شود و ممکن است هنگام تزریق سوزش یا درد را احساس کنید. گاهی حین انجام عمل می‌توانند با مصرف قرص آرام‌بخش یا تزریق آمپولی شما را آرام کنند. در این شرایط حین عمل به خواب سبکی فرو می‌روید و پس از دریافت آرام‌بخش وریدی تقریبا چیزی در خاطرتان باقی نخواهد ماند.
بیهوشی کامل چیست؟
در این روش دارو از طریق آمپول وریدی به بازوی شما تزریق می‌شود و حین عمل به خواب عمیقی فرو می روید. بیهوشی عمومی در بیمارستان یا کلینیک انجام می‌شود.
بی حسی نخاعی چیست؟
در این روش داروی بی حسی به نخاع شما تزریق می‌شود. حین عمل بیدار هستید اما پایین‌تر از محل تزریق را احساس نمی کنید. بی حسی نخاعی نیز در بیمارستان‌ها و مراکز جراحی انجام می‌شود.
تغذیه:
سختی و مشقت سقط کم از فرآیند زایمان نیست و مسلما بعد از چنین اتفاقی تقویت رحم نکته ای حائز اهمیت است. نقش تغدیه در این شرایط بسیار مهم است و باید با رعایت تذیه سالم و مقوی وضعیت را به حالت قبل برگردانیم. رژیم غذایی شما در این شرایط باید سرشار از آهن، پروتئین، کلسیم و انواع ویتامین ها به خصوص ویتامین B باشد. در ادامه به شرح برخی مواد مقوی لازم جهت تقویت و ریکاوری بعد از سقط می پردازیم:
مواد غذایی سرشار از آهن و پروتئین و کلسیم:
اگر بعد از سقط دچار شرایط زیر شدید، احتمالا دچار کمبود آهن شده اید:
- سرگیجه به ویژه بعد از بلند شدن
- سردردهای مکرر
- خستگی زودرس
- تحریک پذیری و پرخاشگری
- ضعف
- تنفس کوتاه
- خواب رفتگی دست و پا
- بی حوصلگی
- رنگ پریدگی پوست
- ریزش مو
- طپش قلب
- سردشدن کف دست و پا
- گوشت
- مرغ
- جگر
- حبوبات به خصوص عدس و لوبیا
- اسفناج
- مغزیجات مثل پسته و گردو
- خرما
- کشمش
- توت خشک
یادتان باشد ویتامین C جذب آهن را بالا می برد. به عنوان مثال شما می توانید در کنار کباب ماهیتابه ای، گوجه فرنگی و فلفل دلمه (به علت وجود ویتامین C) مصرف کنید و یا بعد از مصرف قرص آهن یک لیوان آب پرتقال میل کنید. مصرف موارد زیر نیز به درمان کم خونی و جبران آهن کمک می کند:
- مصرف جوانه گندم و نخود
- گزنه
- سنبل ختابی
- نعناع
- اسطوخودوس
- پونه
برای تامین پروتئین که برای بدن بسیار حائز اهمیت است می توانید موارد زیر را میل کنید:
- انواع مرغ و گوشت و ماهی
- سفیده تخم مرغ
- لبنیات پاستوریزه
- سویا
برای جذب کلسیم مورد نیاز بدن هممی توانید از موارد زیر مصرف کنید:
- ماهی
- لبنیات
- لیموشیرین
- بادام
- انجیرخشک
- کنجد
- کلم ساده و بروکلی
مصرف مواد غذایی پرفیبر به شما کمک می کند تا از بروز یبوست پیشگیری کنید. مواردی چون:
- انواع میوه
- سبزیجات
- سالاد همراه با روغن زیتون
مصرف مواد غذایی زیر نیز جهت تقویت رحم مفید است:
- شیره انگور و خرما و توت
- کشمش و مویز
- انواع مغزیجات و آجیل
